Dampyr ve Jazz-Blues'un Efendileri

Bugün hala sular altında bulunan ve dünyanın en büyük gücü Amerika’nın yeniden inşa etmeyerek muazzam bir kültürün yok olmasına izin verdiği New Orleans Dampyr’e ev sahipliği yapıyor.

Fransızlar “yeni”sini kurdukları Orleans’ın yepyeni ve muhteşem bir müzik türünün doğacağı topraklar olacağını akıllarına getiriler miydi acaba?

Blues ve jazz’ın anavatanında geçen bir Dampyr hikayesine hazır mısınız? Peki müzik dinleyerek öyküyü daha iyi anlamak ister misiniz? İşte sayfa sayfa jazz ve blues ruhu.

Sayılar

Dampyr’in 4. cildinde yer alan 15. sayısında başlayan New Orleans hikayesi 16. sayıda sürüyor.
15. sayının adı “Nato Nella Palude” (Bataklıkta Doğanlar), 16. sayının adı “Delta Blues” ve her iki maceranın yazarı Boselli, çizeri Dotti.
,

,

,

,,

,

4. Cildin kapağında ancak detayları görünen kapakların kendilerine baktığımızda aslında öykünün blues ve jazz ateşiyle, zenci mistisizmiyle, müzikle ne kadar dolu olduğu görülüyor.

Öyküsü ve Blues ve Şarkılar

Bu öyküyü okurken adım adım ilerlemek gerekiyor şimdi. Lütfen Dampyr 4. cildin 195. sayfasını açın ama okumaya başlamayın. Adım adım ilerliyoruz unutmayın.

Sayfa 195’de uçsuz bucaksız mısır tarlası manzarasının ortasındaki kavşak ve o kavşakta şarkı söyleyen bir gençle karşılaşıyor okur. Söylenen şarkı Robert Johnson’un “Crossroads Blues”u (Kavşakların Şarkısı/Blues'u).
Şimdi aşağıdaki adrese tıklayın ve Robert Johnson’un fotoğrafları eşliğinde orjinal şarkıyı dinleyerek sayfaları çevirmeye başlayın, dinlediğiniz şarkının Türkçe sözlerini sayfalardan takip edin:

http://www.vidopa.com/video/Yd60nI4sa9A__RobertJohnsonCrossroad.html

Ya da yeni bir yorumla izleyin:


Crossroads - Robert Johnson - Click here for more home videos

Bundan sonra… Öyküyü kısaca özetleyerek müziğe odaklanmakta fayda var:

Yine vampir avında olan Dampyr ve Kurjak New Orleans’ın bataklıklarına gelerek Legba adlı gecenin efendisini avlarlar. Bu süreçte ustaları taklit eden ve onlar kadar meşhur olmak isteyen genç zencinin hikayesi, beyaz ve zenci jazz - blues’ları arasındaki farkların ortaya konulması, Robert Johnson’un hayat hikayesinin ana hatları ele alınmış. Özet bitti, devam edelim.

Rainy Day ile Wonder Boy Charlie sohbetlerini sürdürürken 198. sayfada iki büyük ustanın isimleri geçer: Willie Brown ve Charley Patton

Bu arada 15. sayıda bir grup çıkıyor karşımıza: Swamp Lizards
Tamamen kurgusal olan grup aslında jazz ve blues’dan nemalanan beyaz grupların izdüşümü. Öyküde bir uçak kazası (rock gruplarının klişesi) geçiren grup bataklığa düşmüş, ölmek üzereyken Legba’yla anlaşarak vampire dönüştürülmüşlerdir. Sahne, müzik ve blues ruhu kanlarına o derece işlemiştir ki bataklıkta konser verir sonsuza dek vampir olarak yaşamak yerine sanatçı olarak sahnede ölmeyi tercih ederler.

Grubun yaptığı müzik Creedence, Allman Brothers ve Lynyrd Skynyrd’ınkilere benzetiliyor (sayfa 201 kare 3). Merak edenler Creedence Clearwater'den bu şarkıyı izleyerek dinleyebilirler:

http://www.metacafe.com/watch/1783931/creedence_clearwater_revival_lookin_out_my_backdoor/
Aynı sohbetin devamında (sayfa 203, ek olarak sayfa 224) Robert Johnson’dan uyarlandığı söylenen “Hellhound on My Trail”den (Peşimdeki Cehennem Köpeği) bahsediliyor. Sayfaları ayarlayın, Türkçe mealini okuyun ve aşağıdaki linki tıklayarak şarkıyı ayarlayın:

http://www.last.fm/music/Robert+Johnson/_/Hellhound+on+My+Trail?autostart

Hikaye ilerlerken geri dönen grup üyelerinin ölümden kurtulmuş vokalistlerini ziyaret ettiklerine tanık oluyoruz. Kurgusal grubun kurgusal vokalisti Lana Loring sayfa 217-218’de şarkı seslendiriyor.

Robert Johnson’un “Love in vain”inden (Beyhude Aşk) bahsediyoruz. Sayfalar hazırlanıyor, aşağıdaki link tıklanıyor ve Türkçe sözler okunuyor:

http://www.emusic.com/album/The-Road-To-Robert-Johnson-And-Beyond-CD-B-The-Road-To-Robert-Johnson-And-Beyond-CD-B-MP3-Download/11054825.html

Sonrası… Sonrası “Bataklıkta Doğanlar” öyküsünün muhteşem finaline kadar uzanan harika kurgu.

Sırada sayı 16 “Delta Blues” var. Jazz ve blues yolculuğu sürüyor.

Bu sayıyı anlamanın tek yolu Robert Johnson’un hayatına bir göz atmak. Hatta bir önceki öykü de daha iyi anlaşılacak gibi:

Robert Johnson 8 Mayıs 1911 de Mississippi'nin kırsal bölgelerinden birinde-hazelhurst-da doğmuştur. Çocukluğu donemin birçok zencisinin olduğu gibi göçmen kamplarında ve çiftliklerde çalışarak geçmiştir. Çocukluğunda geçirdiği bir göz rahatsızlığı nedeniyle bir gözü neredeyse kördür. 16 yaşındaki karısı doğum sırasında ölünce kendini tümüyle müziğe vermiştir. Zamanının bir çoğunu köşeye çekilip kendi kendine gitarını tınlatarak geçirmiştir. Yine bir gece yarısı öylesine fidanlığa gittiğinde burada şeytanla karşılaştığı ve ruhunu ona sattığı söylenir. Şeytanınsa karşılığında gitarının akordunu değiştirip geri verdi. 1990'da yapılan bir araştırmaya göre ise Robert Johnson’ın gitarı gerçektende farklı bir şekilde akortluydu ve bunu asla kimseye öğretmiyor ve kimsenin yanında akort yapmıyordu.Ya da söyle diyelim onu kendi başına gitar akordu yaparken gören olmamıştı. 16 Ağustos 1938 de ise çalıştığı barın sahibi tarafından-karısıyla yattığı için-zehirlenerek öldürüldü. (vikipedi)

Bu sayıda Legba’nın peşine takılan Dampyr ve Kurjak Robert Johnson’un hayatına dair detayları öğrenirler. Sayfa 291-296 arasında ilk öğrendikleri şey de biyografinin sonundaki ölümün gerçekleşmesi oluyor. Sayfaları çevirerek ağır ağır bir devrin batışına tanık olun lütfen.

Hatta 302 ve 303. sayfalarda söylenen şarkıyı okurken ve dinlerken şeytanla Johnson’un ilişkisine bir kez daha şahit olun. Şarkı “Me and the Devil” (Ben ve Şeytan)

http://www.last.fm/music/Robert+Johnson/_/Me+and+the+Devil+Blues?autostart

Bir de yeni yorum:


Me And The Devil - The top video clips of the week are here


Özellikle biyografide değinilen “ruhunu şeytana satması” olgusu üzerine odaklana bu sayıda bazı ustaların isimleri geçiyor ve ruhlarına adeta dua ediliyor: Louis Jordan, Chuk Berry, “Blind Lemon” Jefferson, Lonnie Johnson, Louis Armstrong…

Sonra “Love in vain” eşliğinde acı bir olaya tanık oluyoruz. Sayfa hazır, link hazır:

http://www.emusic.com/album/The-Road-To-Robert-Johnson-And-Beyond-CD-B-The-Road-To-Robert-Johnson-And-Beyond-CD-B-MP3-Download/11054825.html

Ve sayfa 383 kare 4... Yandaki 33'lük kapağı tanıdık geliyor mu?

Bu öykünün özetini yaparsak… Legba ölür kahramanlar kazanır ve gerçek ölümsüz vampirler veya gecenin efendileri değil sanatçılar olur. Öykü başarılıdır, kıpkısa özetle Boselli’nin becerisini atlıyor değilim. Ancak öykünün üzerine temellendiği yapıdan kopmamaya çalışıyorum.

Dahası katmanlar arasında iki ayrı sanatta ortak yöne rastlıyoruz bu sayıda hemen onu vurgulamak istiyorum: Sanatlar gerçek hayattan beslenir. Örneğin: DampyrGerçeğeAynaTutuyorMakale
Robert Johnson’un hayatını etkileyen olayların bestelerine yansıyışı ve ona isnat edilen olağanüstü olayların Dampyr’de öyküleşmesi işte bu ortak noktanın açılımıdır. Gerçek hayat sanata yön verir. Veriyor. Yine Dampyr'in çıkış öyküsü çirkin bir iç savaştır ve gerçek hayat sayfalarda kurgusal bir alemde hayat bulur: Dampyr'inDoğduğuİçSavaş

Belki de bu sayının büyüsünü, vodoosunu daha iyi anlayabilmek için 384. sayfaya bakmak gerekir. 384. sayfanın 2. karesinde görülen kitap eski bir jazz-blues ustası Rudi Blesh’e ait. Kitabın adı “Shining Trumpets; A History of Jazz”. İlk baskısı 1946 yılında yapılmış olan kitap jazz’ın bir dönemine tanıklık ediyor. Kitaptan okunan pasaj Robert Johnson’u da sanatı da Çizgi Romanı da pek bir güzel anlatıyor:

“Sesinde türlü imgeler gizlidir. Rüzgarı gitarının telleri arasından eserken gizemli ve ürkütücü sesler işitilir. Adımlarını tüyler ürpertici yankılar takip eder. Bunlar gecenin karanlık gölgeleri arasında, korkusuzca yürüyen bir adamın ayak sesleridir…”
“Notaları geceleri yıldızların bile ışığını esirgediği, yağmur sularının daha soğuk olduğu, rüzgarın daha sert estiği çorak toprakların hüznünü resmeder… Ve o topraklarda, yalnız bir adam omzuna astığı yegane dostuyla yoluna devam etmektedir.”

***

Hayat seçim yapmaksa ve her seçim anı hangi yola sapacağımıza karar vermeye çalıştığımız bir kavşakta durmaksa “kavşak”larla ilgili bu şarkıyı bir daha dinleyelim ve kitabımızı kapatalım. Ya da kapatmaya karar veremediyseniz kavşakta durun ve tekrar okumak isteyip istemediğinizi bir düşünün.

Robert Johnson, “Crossroads Blues”:

http://www.vidopa.com/video/Yd60nI4sa9A__RobertJohnsonCrossroad.html

Kaynakça
Dampyr/Maceraperest Çizgiler, cilt 4
Vikipedi
Allaboutjazz.com
Emusic.com
Wikipedia
Nonsolomanga.it
Müzik siteleri v.s.

Bu yazıyı, Takev, Alman Koleji, Müzik Bölüm başkanı çizgi roman okuru sayın Sinem Karhan’a ve Ayhan Keçecioğlu'na ithaf ediyorum.

Ümit Kireççi
“Çizgi Roman Hayatın İçinde”