ZBAM! Çizgi Romanlar neden güçlerini kaybediyorlar

Tim Lott

Çeviri - Ömer Kalaycı

Kaynak - The Guardian

---

Uygulamalar, video oyunları ve kitaplarla günümüz çocukları çizgi romanların bir zamanlar ne kadar büyük olduklarını anlamıyor

Şuan en çok beklediğim sergi British Library’deki (İngiliz Müzesi) Comics Unmasked: Art and Anarchy in the UK (ÇR Maskesiz: Birleşik Krallıkta Sanat ve Anarşi). Serginin önermesi basit, ÇR’ların sadece çocukça saçmalıklar olmayıp, önemli sosyal, politik ve sanatsal ortamlar oldukları.

Bunun doğru olduğuna eminim ancak tüm evrimsel hızına rağmen ÇR’lar bir zamanlarki kadar güçlü değiller. Elbette yetişkin ÇR’ları oldukça karmaşık ve meydan okuyan bir şeye dönüştüler – sergide 16 yaş altındakilerin yanlarında yetişkin olmadan girmelerini engellemeye yetecek kadar tartışmalı malzeme bulunuyor – ama çocuklar açısından ÇR’ların yerini uzun zamandır uygulamalar, video oyunları ve iyi çocuk kitaplarının bolluğu almış durumda.

Şimdilerde çocuklarım Louise ve Eva için ÇR almak amacıyla rafları kontrol ettiğimde iki şey dikkatimi çekiyor. İlki bağımsız ÇR’ları bulmanın zor olduğu. İstisna olan The Phoenix hariç, 2012’de başlayan dehşet bir yayın, çocuk ÇR’larının temel prensiplerine dönmeye çalışıyor – hediye yok, sadece hikaye. Neredeyse tüm dergiler, Simpson’lardan Küçük Poni’ye hatta Ben 10’e kadar TV ilişkili. İkincisi, nerdeyse hepsi aslında bağlantılı ÇR’ı olan bir oyuncak – ÇR’da KDV olmadığı için, “hediye” etmeyi oyuncak ve oyun satmanın ucuz bir yolu olarak kullanabilirsiniz. Gördüğüm bir ÇR’nın sekiz adet hediyesi vardı. ÇR’nın altın çağı, en azından çocuklar için olanı sona ermiş.

Benim kuşağım için ÇR’nın önemi abartmamak zor. 1960’larda çocuklara haftada bir ÇR dağıtılması yaygındı – benim favorilerim Victor ve Beano idi – ve ÇR’ın kapıdan içeri düşmesi haftanın doruk noktasıydı.

Şeritlerin öyküsel formu, okuyucunun diyelim ki Alf Tupper’e (Tough of the Track) geçen hafta olanların devamını merak eder halde bir halde bırakıldığı anlamına geliyordu ve yeni bölüm benim açımdan saplantıya varan bir hırsla tüketilirdi. Günümüz ÇR’larının herhangi birinin böylesi bir etkisi olduğunu sanmıyorum.

ÇR’lar okuma alışkanlığı edinmekte ve o zamanlarda bile oldukça karmaşık olabilen öyküsel anlatım biçimine alışmakta harika bir aracıydı.

Elbette Amerikan DC ve Marvel yayınları biçimsel anlamda çok deneyseldiler. Mesela Doctor Strange’in bir nüshasında yol bulmaya çalışan herhangi biri sadece akıl uçuklatan hikaye ile zorlanmakla kalmıyor, genel planların grafik karmaşası aklını ve gözünü her yöne doğru kamaştırıyordu.

Günümüzde DC ve Marvel ÇR’ları karakterlerinin ekrana uyarlanmış hallerini seyreden çocuklar kağıda basılı orjinallerin gücünü anlayamazlar. Bir zamanlar Süpermen’in Ölümü (daha sonraları çıkan grafik romanla karıştırılmasın) adlı bir Süpermen sayısı çıkmıştı. Süpermen sonunda yeşil Kriptonit ile yok ediliyordu. Okuduğum zaman gözyaşlarına boğulduğumu hatırlıyorum, şu an bile anlayamadığım kadar derinden etkilenmiştim. Dergilerin çocukların hayal güçlerini etkileme gücü olağanüstüydü.

Yaşım ilerledikçe, Nasty Tales (Eddepsiz Hikayeler) ve Fritz the Cat (Kedi Fritz) gibi daha yıkıcı ve alternatif dergileri, daha sonraları Art Spiegelman’ın Maus’u (Fare) ve Daniel Clowe’un muhteşem Ghost World’ü (Hayalet Dünya) gibi daha yetişkin grafik romanlar okudum. Son zamanlarda oturup Alan Moore’un alkışlanan Watchmen’ini okumaya çalıştım ama üçüncü sayfadan öteye geçemedim. Farkına vardım ki benim için bitmiş – en sonunda çizgi roman yaşlarımı geçip büyümüşüm.

Şimdi daha çok Mat Groening’in Simpson’lardaki çizgi romancı Jeff Albertson’u betimlerken ki görüşündeyim. Albertson çizgi romanları oldukça ciddiye alanların (genelde erkekler) satiri. Çizgi romanlar halen en azından çocuklar açısından en büyük günlerini geride bırakmış, önemli ama minör bir sanat biçimi. Çocuklarımın benim yaşadığım büyülenmeyi hissetmemelerine üzülüyorum ama belki de bu sadece kültürel bir çölde vaha bulan susamış bir adamın heyecanıydı.