MANZARA-İ UMUMİYE
Turhan Selçuk'tan ''manzara-i umumiye''ye ayna tutan karikatürler...
Desen'in, uzun ve titiz bir çalışmanın ardından gururla takdim ettiği ''Turhan Selçuk Seçkisi'', Türkiye'de sözsüz karikatürün öncüsü olan Turhan Selçuk'un mizahını genç nesillere de tanıtmak ve büyük ustanın kendi zamanının çok ötesindeki çizgilerine farklı bir bakış imkânı sunmak amacıyla tasarlanan, üç ciltlik nadide bir koleksiyon.
Seçkinin ikinci halkası olan Manzara-i Umumiye, sanatçının, 1952-2003 yılları arasında, Türkiye'nin ve dünyanın seçkin gazete ve dergilerinde kendine yer bulan, bazıları farklı dönem ve mecralarda tekrar tekrar yayımlanarak yankı uyandırmış 80 karikatürünü bir araya getiriyor.
Turhan Selçuk'un, eleştiri oklarını siyasetçilerden göbekli patronlara ve sömürü dünyasına yönlendirdiği karikatürlerine yer veren Manzara-i Umumiye, emekçilerin mevcut küresel düzen karşısındaki duruşuna, ekonomik istikrarsızlığın ve el değiştiren sermayenin halkın üzerinde yarattığı baskıya odaklanıyor. Kitaptaki seçki ayrıca çürümüş ve yozlaşmış sistem içinde medyanın nasıl pasivize edildiğini, düşünce özgürlüğü ve insan hakları konusunda toplumun nasıl üç maymunu oynamaya itildiğini olağanüstü bir incelikle hicvediyor. Simite talim eden işçilerle giderek semiren patronlar arasındaki karşıtlığa da tuz basmaktan çekinmeyen sanatçı; mizahın birleştirici gücüyle doğru bildiğimiz yanlışlara farklı bir perspektiften bakmamıza olanak tanıyor. Elli yıllık dünya düzeninde gerçekte çok az şeyin değiştiği üzerine bizleri düşündürüyor.
Sanat yaşamı boyunca karikatürün ne olduğu ve ne olması gerektiği üstüne kafa yoran Selçuk, toplumsal öngörü yeteneği ve zamanının ötesindeki eserleriyle günümüz okurlarını şaşırtmayı sürdürüyor.
Grafik mizahın karikatürün evrensel dili olduğunu vurgulayan Turhan Selçuk'un sanatsal kişiliğini, yazar Yaşar Kemal bu sözlerle tanımlıyor: ''Turhan, dünyamızın kötülüklerinin, karanlıklarının ortasında durmuş bir ışık gösterendir durmadan.''
''Turhan, bugün yeryüzündeki birkaç karikatür dehasından biridir.'' Marvin Barrett, Atlas
Turhan Selçuk Hakkında
(20 Temmuz 1922 - 11 Mart 2010)
Modern Türk karikatürünün öncüsü olan ve çağdaş karikatüre kendi üslubunu veren Turhan Selçuk, Muğla'nın Milas ilçesinde doğdu. Adana Erkek Lisesi'nde okurken ilk karikatürleri Türk Sözü gazetesinde çıktı. Kırmızı Beyaz, Şut, Akbaba, Tasvir, Bugün ve Aydede dergilerinde karikatürist olarak çalıştı. İlk kişisel sergisini İstanbul Şehir Galerisi'nde açtı. Kardeşi İlhan Selçuk'la birlikte 1952'de mizah dergisi 41 Buçuk'u çıkardı. Avrupa'yı gezip izlenimlerini Milliyet gazetesinde yayımladı. 1950'lerden itibaren dünya basınında, uluslararası antolojilerde ve dergilerde dönemin büyük ustalarıyla birlikte yer aldı. Güncel olayların, olguların içindeki insana tarih, kültür, sanat ve bilgi birikimiyle yaklaştı. İlhan Selçuk'la 1956 yılında mizah dergisi Dolmuş'u, 1958'de Karikatür'ü yayımladı. İlk kitabı Turhan Selçuk Karikatür Albümü 1954'te yayımlandı. 1956'da Uluslararası Bordighera Karikatür Yarışması'nda (İtalya) birincilik ödülü Altın Palmiye'yi kazandı. 1957'de Milliyet gazetesinde Abdülcanbaz'ı çizmeye başladı. 1958 yılında İtalyan mizah dergisi Il Travaso'nun kadrosuna girdi. 140 Karikatür (1959), Turhan 62 (1962), Hiyeroglif (1964), Hal ve Gidiş Sıfır (1969), Söz Çizginin (1979), İnsan Hakları (1995), Önce Çizgi Vardı (2002) adlı karikatür albümleri yayımlandı. Milliyet, Yeni İstanbul, Akşam ve Cumhuriyet gazetelerinde çalıştı. 1969'da Semih Balcıoğlu ve Ferit Öngören'le birlikte Karikatürcüler Derneği'ni kurdu. 12 Mart 1971 askerî darbe döneminde gözaltına alındı. Abdülcanbaz, Dostlar Tiyatrosu ve İstanbul Devlet Tiyatrosu gibi pek çok sanat kurumunda sahnelendi. 1971'de Türkiye Sanatçılar Birliği'nin Halkın Sanatçısı ödülünü alan Selçuk, 1998'de ''Devlet Sanatçısı'' unvanını reddetti. 1989 yılında Tüyap Kitap Fuarı'nın onur sanatçısı seçildi. 1992 yılında Dışişleri Bakanlığı ve Avrupa Konseyi'nin düzenlediği İnsan Hakları Karikatür Sergisi dünyanın çeşitli kentlerinde sergilendi. 2002'de ''Çizgide 60. Yıl Sanat Gecesi: Turhan Selçuk'' etkinliği gerçekleştirildi. Yurtiçi ve yurtdışında çok sayıda sergi açtı. Ulusal ve uluslararası pek çok ödül aldı. Atlas, Can Can, Caricature et Caricaturistes, DDT, Die Weltwoche, Il Travaso, Inostrannaya Literatura, Nebelspalter, La Codorniz ve Pardon gibi pek çok uluslararası gazete ve dergide karikatürleri yayımlandı. Tarih, toplum ve dünya üzerine sürekli düşünen Turhan Selçuk'a göre karikatür; aydınlanmanın, aklın ve zekânın sanatıdır. Her dönemde baskıcı erke karşı duran sanatçı, düşüncelerinden ve inançlarından asla ödün vermedi. Kardeşi İlhan Selçuk'un dediği gibi, ''Turhan'ın dünyası yaşadığımız gerçek dünyanın eleştirisiyle oluştu. Zaman, artık Turhan'a çalışıyor.''
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder