Zagor, Muhteşem Öyküsü "Kabus" ve Arthur C. Clarke

Sıkı bir okuru olmamakla birlikte koleksiyonumda hatırı sayılır bir yer tuttuğunu söyleyebileceğim bir çizgi romandır Zagor. Zagor ve dostu Çiko'nun maceraları gerçeklikten uzak ve beylik klişe mesajları veren diğer Bonelli yayınları arasından sıyrılarak hep özel bir yer tutmuştur benim gözümde.

Klasik "beyazlarla kızılderililer arasında dostluk köprüsü" olma ideali ve kimi yerde mantığı hayli zorlayan buluşlar içinde debelenmesine rağmen Zagor özellikle fantastik öyküleriyle hep kendini okutacak bir yanını sunabilmiştir bana. Elbette bunun için Zagor'un yaratıcıları Sergio Bonelli ve Gallieno Ferri'ye teşekkür etmek gerekmektedir. Sonuçta kahramanı bize okutmak üzere çaba sarf edenler hep onlar oldu uzun zaman.

Evet, 1961 yılında İtalyan okurla buluşan Zagor 1962 yılı itibariyle bizim okurumuzla buluşmaya başlamış, sırasıyla "Türkiye'de 1962-1970 yılları arasında Ceylan Yayınları, 1970-1993 yılları arasında Tay Yayınları, Temmuz 1996-Ocak 2000 ayları arasında AD Yayıncılık, sonra Aksoy Yayıncılık ve Nisan 2002'den itibaren Lâl Kitap tarafından yayınlanmıştır." (Vikipedi)

Halen de Lâl Kitap tarafından iki ayrı format olarak yayımlanmaktadır. Zagor Klasik Maceralar orijinal sıraya göre tüm arşivi okura sunarken, Zagor yeni hikayelerin takip edilmesine olanak tanımaktadır. 

İşte böyleyken böyle, Zagor Türk okurlarının en çok beklenen öyküsü olan "Kabus"la şu son iki ay orijinal boyutlarında ve derli toplu bir şekilde tekrar basıldı. Zagor KM 71'de başlayan ve KM 72'de sona eren hikaye beklendiği kadar başarılı, bir o kadar da klasik Zagor çizgisinin dışında unsurlar içeriyordu. Bu nedenle de klişelerin kırıldığı bir öykü olarak hak ettiği şekilde özel bir yere sahip olabilmişti.

Tiziano Sclavi'nin yazdığı Gallieno Ferri'nin çizdiği bu 5 sayılık hikaye ilk kez orijinal Zagor'un 275. sayısında 1988 yılında başlarken ülkemizde Tay Yayınlarının 103 sayılık Zagor dizisinin 40-45. sayıları arasında basılmıştı:

40.  Karanlık Düşler
41. Uçan Makine
42. Hellingen'in Dönüşü
43. Gerçeğin Sınırında
44. Dünyanın Sonu
45. Gerçeğe Dönüş

Bu hikayede sıradan western ve alışılmış Zagor fantastik alt yapısının yanı sıra son derece önemli yeniliklere rastlamak mümkün: Ruhlar alemi, gerçekliğin sorgusu, düş içinde düş, gerçeklikle düşün birbirine karıştığı noktada sürpriz dönüşler, okurun bile ipin ucunu kaçırdığı gelmeyen (son derece başarılı kurgusuyla) final, bilim kurgu, alternatif gerçeklik, mitoloji... Daha doğrusu bu macerayı özel kılan bunların tümünün daha önceki kullanımlarından farklı olarak bir arada ustaca kullanılmış olmasıdır. 

İşin güzel yanı bu öyküyle o güne kadar alışılmış kurgunun da dışına çıkılarak belki de Bonelli Editore yayınlarının okuru alıştırdığı tüm alışkanlıklar yıkılmış yerle bir edilmiştir. Okurun şaşkınlığa uğradığı ve öykünün devamını merakla beklediğini tahmin etmek zor değildir. Dahası eminim her satın alınan sayı kare kare, sayfa sayfa merak edilerek okunmuştur. 80'li yıllarının Teksas, Tommiks, Swing, Teks, Kinowa, Tom Braks, kısaca  fumetti okurunun comics ve frankofon okurlarının çok sık rastladığı kurgu ve türler karmaşasına çok da alışık olmadığını söylemek yanlış olmaz. Bu noktada bu "Kabus" adlı 5 sayılık hikayenin yarattığı etkisi belki de tüm fumetti dizilerini etkilemiş, yeniliğe zorlamıştır diye düşünüyorum. Belki Martin Mystere (Atlantis) üzerinden bu alışkanlığın olduğu da söylenebilir ancak western çizgi romanı gibi hayli kısır bir tür üzerinden bu yenilikleri yapmak çok farklı bir başarıdır ve okur da tür-kurgu içeriğini hemen ayırt etmiştir.

Beni bu sayıda etkileyen belki de en önemli şey... Pardon iki şey var! 

Birincisi Zagor'un "Kiki Manitu" ile ilk tanışmasını yaşamasıdır. Bilindiği üzere kendisine baltalı ilah diyen Zagor aslında becerikli bir atlet ve azimli bir dövüşçü olmaktan öte güçleri olmayan biridir. Bir bakıma Amerikan Ormanlarının "Tarzan"ıdır. İşin kötüsü hayvanlarla bile konuşamamaktadır. Ama neyse ki dostları, aklı, erdemli kişiliği onu birçok beladan kurtarmıştır her zaman. Tabii düşmanları güçlendikçe onun da güçlenmesi zorunludur, işte bu hikayeyle birlikte Zagor Manitu'yu arkasına alarak onlarca zorlu maceranın üstesinden gelebilir olmuştur. Bu hikaye aynı zamanda bu yanıyla da bir dönüm noktasıdır. Artık mitolojik düzeyde yaratıcı öykülere giriş yapılabilmesinin kapıları açılmıştır, kapanacak gibi de görünmüyor (çok şükür).

Kabus öyküsünün en sevdiğim yanlarından ikincisi ise özellikle bilimkurgu edebiyatını yakından takip eden ve Arthur C. Clarke'ın "Rama'yla Buluşma" (Rendezvous with Rama) adlı eserini okumuş ve etkilenmiş olanların bildiği üzere bu muhteşem eserden alıntılar/uyarlamalar yapılmış olmasıdır.

Hugo ve Nebula ödülleri sahibi bu eser 1972  yılında dünyayla, farklı tarihlerde farklı yayınevlerince de Türk okurlarla buluşmuştur ve hikayesi de (görünürde) son derece basittir: 2077 yılında dünyaya yaklaşan dev bir silindir  olan ve insanlarca Rama olarak adlandırılan uzay gemisini araştırmaya giden bir ekip açılan bir kapıdan içeriye girer, ilginç bir şekilde ortada atmosfer tavanlarda deniz ve karaları görür, dünyada hiç bilinmeyen bitki ve hayvan türleriyle karşılaşır, sonra da gemiyi terk ederek dünyaya geri döner, dev silindir de yoluna gider.

Aslında düz kağıt üzerinde duran dünya haritasını içe yuvarlayan Arthur C. Clarke elde ettiği silindire bakarak dünyanın fiziki şartlarını tersinden yaratmaya çalışmış gibidir ve bunda da oldukça başarılıdır. Okurlar da bunun farkına vararak eseri beğenince yayınevlerinin de bu olayı ticarileşmesi gecikmemiş, Rama II, Rama'nın Bahçeleri, Rama'nın Sırrı 1989 itibariyle ortak yazar Gentry Lee ile birlikte yazılarak adeta ucuz bir diziye dönüştürülmüştür. 

Asıl konumuz olan Zagor'a dönersek "Kabus"ta azılı düşman Hellingen'in anlattıklarına baktığımızda bu bilimkurgu dizisinden hayli fazlaca izlere rastlamaktayız. 

Ben yazımı bu benzerlikleri içeren bazı sayfaları paylaşarak bitirmek niyetindeyim. Umarım Rama da, Zagor'un bu hikayesi de bu türlere ve kahramana ilgi duymayanlara bile cazip gelir:

Ümit Kireççi