Vakti zamanında yayınlanan çocuk dergileri, bünyelerinde pek çok çizgi roman barındırmışlar. 1970-1985 yılları arasında süreli çizgi roman yayınlarını aratmayacak kadar bol çizgi roman yayınlanmış. Milliyet Çocuk dergisi'nin 1980 ve sonrası sayılarında, Tercüman Çocuk Dergisi ve Yaman Çocuk sayılarında bazıları piyasada kitap halinde satılan çr'lerin tekrarı bol bol çizgi romanlar tefrika halinde yayın şansı bulmuş. Bu, ülkemizde neden Frankofon ve Belçika işi çizgi romanların yaygınlaşamadığını da açıklıyor aslında. Bu türdeki dergilerin çoğunun teliflerini çocuk dergileri ve Zıp Zıp türü karma dergiler kapmış geçmiş. Bruno Brazil'den tutun, Korkusuz Badi, Göklerin Hakimi, Thorgal, Rahan vs vs... Hazine gibi malzeme içeriyorlar. Ancak önemli bir detay işin keyfini kaçiriyor. Dergilerin "çocuk" iþi olması beraberinde sansürü de getirmiş. Bu gün için ilkokullara hitabeden çoğu dergilerde bile yeralan kimi cesur kareler, o dönem dergilerinde sansüre uğramış. Mesela Tercüman Çocuk Dergisi'nin 21 Mayýs 1982 tarihli 21. sayısında yeralan Yüzbaşı Volkan'ın Gizli Hava Kuvvetleri isimli macerasının 2. bölümünde Volkan'ın beraber göreve gittiği Alev'in duþ alma sahnesinin olduğu bir kare vardır. Orijinalinde Alev'in bedeni gölgelenerek sadece hatlarının belli olduğu masum bir kareyken, dergide bu karenin yarısı gitmiş. Alev'in sadece kafası görünüyor. Daha sonraki karelerde Volkan ve Alev aynı yatağı paylaşırlar fakat herhangi bir müstehcenlik sözkonusu değildir. Hatta Alev "bana hic dokunmadı bile, durumdan faydalanmadı" filan diye düşünür. Bu masum kare de tümüyle uçurulmuş. Bunları orjinali elimde olduğu için biliyorum. Oysa Thorgal'ýn 8 sayısı hariç, diğer çr'lerin orijinalleri veya sansürsüz türkçe basımları halen elimizde yok. Hangi kare ne kadar uçuruldu neye istinaden uçuruldu bilemiyoruz. O nedenle bence bu dergileri toplamak zamanın frankofonlarının koleksiyonlarını yapmak anlamına gelmiyor. Hatırlarsanız Tay yayınlarının Karaoğlan'larında Suat Yalaz bazı karelerdeki çıplak kadınlara "uygun giysiler" giydirerek üstü kapalı bir sansür uygulamıştı. O uygulamada bile "kare çıkarma" yapılmadan iş halledilmişti.Peki sansur nereye kadar olmalı? Sansür olmalı mý? Günümüz frankofonlarına veya Preacher veya Baskomiser Nevzat'taki gibi kimi örneklere baktığımizda sansürün nerede olması gerektiği bence sırıtıyor zaten. Kırk yılın başı ilginç bir yerli deneme yapılıyor ama nedense Beyoğlu'nun en iğrenç yerleri en iğrenç görüntüleri en iğrenç kadın çizimleriyle önümüze serilerek başlanmış işe. Estetikten yoksun ortamlar estetikten yoksun karelerde ortaya dökülmüş. Yeni dönem yerli çizgi romanlara baktığımızda mide bulandırıcı bir müstehcenlik konmadan yapılamıyor kolay kolay. Leman ekolüyle yetişmiş bir kuşağın elinden çıkma bu işlerin içeriğindeki neden kolayca tahmin edilebilir kanımca. Bu tür yayınları Çocuk dergilerini okuyan kuşakların önüne hangi yaştan itibaren koyabiliriz düşünmek lazım.
Sonuç; Hiç bir şekilde sansüre taraf biri değilimdir. Kasıtlı milli ve dini hakaret içermediği sürece yayınların yaratıcısının kurgusu neyse o şekilde basılması gerektiğini sonuna kadar desteklerim. Hiç bir kurum veya kuruluş sanatçının işinin içeriğine karışmamalı. Ancak sansür yine de olmalı. Tüketicinin kafasının içinde olmalı. Beğenmediği yayını almayarak kendi sansürünü uygulayabilmeli.
Lami Tiryaki
2 yorum:
ilginç bir yazı
"çizgi roman da sansür" konu başlığını yazan Lami Tiryaki "sansüre taraf değilim ama sansür olmalı" demiş.
iyi bilir, çizgili hayat mail grubunda bir gölge dergi tanıtımında "iron man" adı geçtiği için "Super Kahraman konulu yazi yazilmasi,
haber verilmesi vs yasaklanmistir" cevabı verip tanıtımı bile yayınlamamıştı. işin ilginç yanı sansürlediği konu başlığını dergiye yazan da bu blogun kurucusu ümit kireççiydi.
ben, her ne konu olursa olsun sansüre karşı bir kişi olarak "sansüre taraf biri değilim" demesinin çok gereksiz bir kelime olarak kullandığına inanıyorum lami'nin.
Cizgiromanda sansur baslikli yazim icin sevgili Ahmet'in yorumuna tesekkur ederim. Anladigim kadariyla kendisinin bu konuda bilgilendirilmeye ihtiyaci var. Cunku birbiriyle alakasi olmayan iki konuyu bir kefeye koymaya kalkmis. Onun nezdinde konuya aciklik getirelim. Cizgili Hayat isimli "pek te fazla bir yazaninin olmadigi" kendi halindeki gariban grubumuzun giris sayfasindaki manifesto aynen asagidaki gibidir:
Merhaba,
Cizgili Hayat cizgi roman tartisma ve sohbet grubumuza hos geldiniz. Grubumuzun kurulus amaci, DC, Marvel, Image gibi firmalarca yayinlanan SUPER KAHRAMANLARA DAYALI OLMAYAN cizgi romanlar hakkinda sohbet etmek, seviyeyi bozmadan tartisma yapmaktir. Yukarida zikredilen Super Kahraman cizgi romanlarina sonsuz saygi duymakla birlikte, Turkiye Cizgi Roman camiasindaki bilinen tabirle "ayagi yere basan" turde cizgi romanlarla birlikte tartisma ortami olusturulamadigi, konunun derhal ekol tartismasi ve sonrasinda kavgaya donustugu tecrubeyle sabit oldugundan, Super Kahraman konulu yazi yazilmasi, haber verilmesi vs yasaklanmistir. Konuyla ilgili hassasiyet gosterilmesini rica ederiz. Grubumuzda, ulkemizde yayinlanmis olan Zagor, Mister No, Martin Mystere (Atlantis), Teks, Tommiks, Teksas, Kit Taylor, Tom Braks, Mandrake, Kizilmaske, Gordon, Zembla, Tarzan, Kaptan Swing, Dylan Dog, Nathan Never, Conan, West, Buyulu Ruzgar (Magico Vento), Karaoglan, Kaptan Venus, Yuzbasi Volkan, Tarkan, Kara Murat, Tolga, Boraks, Hizli Gazeteci, Winxclub, The Witch, Red Kit, Blueberry, Julia, Nick Raider, Dampyr, Alpago, Alt Kanat, Yataka, Kinowa vs gibi cizgi romanlar basta olmak uzere cizgi roman iceren cocuk dergileri dahil cizgi romanla ilgili her konuda sohbet ve tartismaya cagiriyoruz sizleri. Haydi rasgele...
Cizgili Hayat, her daim!..
Sanirim Ahmet gruba uye olurken panodaki bu yaziyi okumadan gecmis. Cizgili Hayat gurubunun super kahramanlara dayali olan bir versiyonunu da yapmayi ve diger turlerde muhabbet etmeyi yasaklamayi dusundum ama hem katilimin az oldugundan hem de ilgili basliga sahip gruplarin cok oldugundan yapmadim.
Super Kahramanlara dayali cizgiromanlari seven bir grup arkadasimiz- genel super kahraman cizgi roman okurlarini ve dahi kendimi tenzih ederim-bu konuda ekol tartismalarina girme kousunda cok "hevesli" davranip memleketin duayen cizgiromanseverleri ni ve zevklerini incitmeyi bu yolla egolarini tatmin etmeyi maalesef is edinmislerdir. Turkiye'nin en kapsamli cizgiroman baslikli forumuna katilimlar(resimlir oman forum) bu yuzden zaman icinde erimis ve surekli yazi yazan-ben gibi-insanlar forumdan uzaklasmislardir. Uc bes tane fanatik yuzunden forum, forum olmaktan cikip savas alanina donmustur. Bunun en son ornegi de yine sevgili Umit'tir. Yunus Cengel'in buyuk emeklerle buyuttugu resimliroman ve forumu, simdilerde hala umut etmekten vaz gecmeyen bir kac genc arkadasimin emekleriyle ayakta durmaya calismaktadir. Ama o gumbur gumbur yazilarin yazildigi sayfalarca suren tartismalarin muhabbetlerin oldugu eski forumdan eser kalmamistir. Sanirim Ahmet'in memleketteki cizgiroman okurlarinin dunyasindaki bu gelismelerden haberi yok. Forumun tarihcesini tekrar okumasinda yarar vardir(Yunus surekli back up yapiyor isteyene sunabiliyor) . Biz yillarca cok emek verdik oraya. Hatta ilginctir forumun adminligini yaptigim donemde forumdan ilk kaydini sildigim kisinin atilma gerekcesi Batman'e hakaret eden bir yazi yazmasiydi. Bu isin Batman'i Zagor'u yoktur. Cizgiroman cizgiromandir ve memlekette bir cizgi roman kulturunu olusturmaya ve yasatmaya calisan belli basli kisilerden biriyim.
Klasik cizgiroman okurlarina karsi olan yukarida bahsi gecen militarist bir grup arkadasimizin actigi Cizgi Edebiyat grubunu lutfen okuyunuz. Cok afedersiniz "ayiya gul vermisler tutmus k...na sokmus" turunden bu memleketin cizgi roman sektorunu ayakta tutan nezih insanarimiza yapilan kufurleri bir gorun isterseniz. Biz 30 yildir boyle saldirilar gormek icin buyutmedik memleketteki Supermen kulturunu, Zagor kulturunu.
Super kahramanlara dayali cizgiromanlara bakis acimi en azindan bu gruba yazdigim konuyla ilgili yazilarimdan herkes bilir. Evimde Turkiye'de turkce olarak yayinlanmis tum super kahraman cizgiromanlari mevcuttur ve tum diger parcalar kadar koleksiyon degeri vardir. Asil sevdigim severek okudugum cizgiromanlar super kahraman harici konusu olanlardir ama digerlerini de okumamazlik etmem ve cogundan zevk alirim. Marketlerde ve bayilerde yayinlanan daha cok ilkokul cagindaki cocuklara hitab eden Spiderman serisini boyama kitaplarina varincaya kadar alip raflarima yerlestiririm.
Turkiye'de cizgiroman kulturu 1000 civari yasini basini almis klasik cizgiromanlari okuyarak ve cikan her cizgiromani satin alarak(bunlardan biri de benim) yasayan cizgiromanseverler sayesinde ayaktadir. Bir kac kendini bilmezin cizgiromana zarar verdiginden habersiz yaptigi bu tur davranislara gucumuzun yettigi oranda her platformda muhalefet ederiz engel oluruz. Cizgili Hayat'taki uygulamanin gerekceleri bundan ibarettir.
Ahmet, uygulamadan mutsuz oluyorsan, Cizgili Hayat'a yazmayabilirsin. Ya da sadece golge e-dergi basliklarini tanitmayi birakip manifetsto dahilindeki konularla ilgili cizgiroman yazilari yazarsin biz de zevkle okur muahbbet ederiz.
Selamlar
Lami
Yorum Gönder