Tex'in Dostu El Morisco ve Tarihin Unuttuğu Katliamlar

Ümit Kireççi

...

Bir Tex (Teks) okuru olduğum söylenemez. Hatta beğendiğim bile... Ancak bu gerçek Tex'in okuruyla bütünleşmiş sağlam bir yapı içerdiği gerçeğini değiştirmez. Haliyle de birçok ayrıntısının bilinmesi gerektiğini. El Morisco bu ayrıntılardan biri. ""El Morisco" yani adını  İspanyadaki Endülüs Emevilerinin kıyıma uğrayan son fertlerinden alan karakter.  

El Morisco, basitçe özetlersek Tex çizgi roman dizisindeki kanun adamı kahramanların arkeoloji ve gizem uzmanı Müslüman kökenli mısırlı (!) dostudur. Varlıklıdır ve bazı olayların çözülmesinde büyük yardımları olmuştur. 

Ben, kendisine verilen bu ismin kökenini İspanya tarihi hakkında araştırma yaparken henüz öğrendim. Açıkçası bu karakteri yaratan sanatçının neyi amaçladığını anlamamış olmakla birlikte çizgi roman sanatçılarının dünya tarihiyle mitolojisinden serbestçe yararlanma alışkanlığını bildiğimden çok da eşelemedim. Ancak tarihi katliamlarla örtüşmeyen bir kullanımı yadırgadım.

Moriskolar

Her şey MS 756 yılından itibaren İspanya ve Portekiz topraklarında hüküm süren Endülüs Emevi devletinin 1031 yılında yıkılmasıyla başlıyor. Hristiyan devletin Müslümanların saltanatını sona erdirmesiyle birlikte büyük bir asimilasyon çalışması başlatıyor. Bu dönemde çeşitli kültürlere mensup Müslümanlar Morisko olarak adlandırılıyor.

1500'lere kadar süren bu etkin çalışma büyük baskılara boyun eğen Müslümanlar ya topraklarıyla evlerini bırakarak başka ülkelere göçmüş veya din değiştirmiştir. Buna karşın sürece gizlice veya alenen karşı çıkanlar da olmuştur. Gizlice direnenler toplum içinde çoğunlukla İsevi gibi görünürken evinde veya gizli buluşmalarda namaz kılarak, dualar okuyarak, çocuklara İslamı öğreterek karşı çıkışlarını sürdürmüşlerdir. Ancak zamanla yaşlıların ölümü, rahat eğitim verilememesi, Arapça konuşulmasının yasaklanması, toplum içinde fazlaca Hristiyan gibi davranmalar zamanla asimilasyonun etkisini arttırmıştır. 

Asimilasyona ve baskılara açıkça karşı çıkanlar ismini bir müzik aleti olan klarnetten bildiğimiz Gırnata Emirliğine sığınmışlardır. 1232-1492 yılları arasında varlığını sürdüren bu emirlik 2 Ocak tarihinde büyük bir saldırıya maruz kalmış. Bu savaşta 1 (bir) milyon Müslüman öldürülmüş, 300.000 bin kişi ya din değiştirmeye ya da sürgüne maruz bırakılmıştır. İspanya içinde dağıtılanların yanı sıra Akdeniz'in çeşitli bölgeleri gibi bazılarının bizde Adana yöresine taşındığı kayıtlar arasındadır. 

İşte Tex'in arkadaşı El Morisco ismini bu katledilen, yok edilen, tarih sahnesinden silinen topluluktan alıyormuş.