Ümit Kireççi
...
Wilhelm Busch 1865 yılında yayınlanan çizgi romanı Max und Moritz'in dünyayı değiştireceğini tahmin ediyor muydu acaba?
İlk kez 1865 yılında yayınlanan ve yaramaz iki veledin haşarılıklarını anlatan çizgi roman dizisi Max und Moritz döneminin en popüler yayınlarından biriydi. Busch da en tapılası halk kahramanı tadındaki sanatçısı.
Ve bu iki yumurcak belki de çizgi roman dünyasının ilk kahramanları olma özelliğine sahiptir. Başka yerel çalışmaları görmezden gelerek söylüyorum bu ikisi bu unvanı fazlasıyla hak ediyorlar. Ayrıca bu ikisinin maceraları daha sonra modern çizgi romanın öncüsü sayılan Yellow Kid'in de ilham kaynağıdırlar. ABD'li gazete sahibi Pulitzer bu iki yumurcağın maceralarına öykünülmesini isteyerek çizgi roman kahramanı sipariş etmiş, sanatçı Richard Fenton Outcalt da 1894 yılında Yellow Kid'i yaratarak büyük bir rekabetin kapısını açmıştır. Nitekim rakip gazetenin sahibi William Randolph Hearst çizgi romanın satışları arttırdığını fark edince hemen Almanya'ya gitmiş Max und Moritz'in telif haklarını satın almıştır. Böylece de ortaya Rudolph Dirks imzalı bir çizgi roman çıkmıştır: The Katzenjammer Kids. 1897 yılında başlayan çizgi roman dizisi 2006 yılında sona ermiştir. Bir ara The Captain and the Kids ismiyle yayınlanan dizi ülkemizde Kaptan ve Çocukları olarak tanınmıştır. İşte özetle bu nedenlerden ötürü Max und Moritz için gönül rahatlığıyla çizgi roman sanatının gerçek ataları diyebiliriz.
Bu arada eklemek gerek Max und Moritz'in yayınlandığı yayın türüne Almanya'da "bilderbogen" denmektedir. Günümüzde kullanılan "comic strip" kavramı dilimizde "çizgi bant" olarak hayat bulurken Fransız-Belçika ekolünün adı aynı anlama gelen "bandee dessinee"dir ve tümün kökeni de Almanca'daki "bilderbogen" kavramıdır.
Ancak bu yazıyı keleme alma sebebim bu değil.
Bu yazıyı yazma sebebim İkinci Dünya Savaşında kullanılan Selbstfahrlafette L/61 model tank ikilisidir. Nam-ı diğer "Max und Moritz".
Savaş sırasında ağır siperleri imha etmek üzere tasarlanan iki tanka bu isimler verilmiş. 1942 yılında Sovyetlerin eline geçesiye kadar 22 ölüm vuruşu işaretlenmiş olan tanklar bugün Moskova yakınlarındaki Kubinka Tank Müzesi'nde sergileniyormuş.
Bir dönem Almanyasının kendi kültürüne sahip çıkışını alkışlamak mı gerekir sanatını utanç dolu bir savaşa bulaştırarak değerini düşürmesini lanetlemek mi gerekir karar veremediğimden kararı size bırakıyorum.
Not - Bu bilgiye sahip olmama daha 10 yaşındayken vesile olan oğluma kocaman teşekkür ederim.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder